Bệnh gà rù (Newcastle) thuộc tính trạng truyền nhiễm nguy hiểm nhất trong chăn nuôi gia cầm, gây tổn thất lớn do tỷ lệ lây lan nhanh và khả năng tử vong cao. Virus Newcastle tấn công hệ hô hấp, tiêu hóa và thần kinh của gà, làm giảm năng suất và ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, cùng GA179 điểm qua nguyên nhân, dấu hiệu thường gặp và cách điều trị hiệu quả.
Đôi nét thông tin về bệnh gà rù thường gặp
Tình trạng bệnh này thường xuất hiện ở nhiều chiến kê, cùng điểm qua một số thông tin cơ bản sau:
Gà rù là gì?
Gà rù hay còn gọi là Newcastle là tình trạng truyền nhiễm nguy hiểm ảnh hưởng đến cả gia cầm nuôi và tự nhiên. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi do tỷ lệ tử vong cao và tốc độ lây lan nhanh chóng. Mặc dù đã có nhiều biện pháp kiểm soát, nhưng Newcastle vẫn xuất hiện phổ biến, đe dọa người chăn nuôi.
Hàng năm, có hàng triệu con gà chết hoặc bị tiêu hủy để ngăn chặn dịch bệnh, nên kiểm soát và phòng ngừa rất quan trọng để bảo vệ đàn và duy trì hiệu quả kinh tế.
Nguyên nhân bệnh gà rù
Newcastle do virus Newcastle Disease Virus (NDV) hay Avian Paramyxovirus type 1, gây ra. Virus này tấn công mạnh vào hệ hô hấp và tiêu hóa của gia cầm, NDV có khả năng lây lan rộng rãi, ảnh hưởng đến hơn 240 loài gia cầm và thủy cầm.
Virus lây truyền Bệnh gà rù qua đường hô hấp, tiêu hóa, tiếp xúc trực tiếp với gà bệnh hoặc qua môi trường ô nhiễm như máng ăn, nước uống, phân và không khí chuồng trại. Dựa trên độc lực, virus NDV được chia thành bốn nhóm chính, cụ thể:
- Độc lực cao hướng thần kinh (Neurotropic Velogenic): Gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh, khiến gà mất thăng bằng, co giật và liệt.
- Độc lực cao hướng nội tạng (Viscerotropic Velogenic): Gây tổn thương nghiêm trọng đến các cơ quan nội tạng, đặc biệt là đường tiêu hóa, dẫn đến xuất huyết, tiêu chảy và tử vong cao.
- Độc lực trung bình (Mesogenic): Gây các triệu chứng hô hấp và tiêu hóa ở mức độ vừa phải, ít gây tử vong nhưng vẫn ảnh hưởng đến năng suất chăn nuôi.
- Độc lực nhẹ (Lentogenic): Chủ yếu gây bệnh nhẹ, thường không có triệu chứng rõ rệt và được sử dụng làm nền tảng cho vaccine phòng bệnh.
Những con đường lây nhiễm bệnh gà rù chủ yếu
Newcastle có khả năng lây lan nhanh chóng và gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm, với những con đường lây nhiễm chính:
- Nguồn lây nhiễm ban đầu: Các loài chim hoang dã, đặc biệt là chim di cư, có thể mang mầm bệnh và truyền virus sang gà nuôi. Bên cạnh đó, những con đã nhiễm bệnh cũng là nguồn lây nhiễm chính, thải virus ra môi trường qua nhiều con đường khác nhau.
- Các con đường lây lan trực tiếp: Virus có thể lây lan qua đường hô hấp khi gà bệnh thải virus vào không khí thông qua hít thở, ho, hắt hơi hoặc vẩy mỏ. Ngoài ra, gà khỏe mạnh tiếp xúc trực tiếp với gà bệnh qua dịch mũi, nước mắt hay phân cũng có nguy cơ nhiễm bệnh cao.
- Các con đường lây lan Bệnh gà rù gián tiếp: Phân và chất độn chuồng chứa nồng độ virus cao nếu không được xử lý đúng cách. Dụng cụ ăn uống, chuồng trại, thức ăn, nước uống nhiễm virus cũng là tác nhân lây bệnh. Ngoài ra, con người, phương tiện vận chuyển khi tiếp xúc với mầm bệnh có thể mang virus từ vùng dịch sang các khu vực khác.
Những phương pháp điều trị bệnh gà rù hiệu quả
Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh này, do đó việc phòng bệnh đóng vai trò then chốt. Khi phát hiện gà có dấu hiệu nhiễm nhiễm bệnh, người chăn nuôi cần nhanh chóng thông báo cho cơ quan thú y để xử lý, tránh gây lây lan.
Những con bị bệnh cần được cách ly khỏi đàn để hạn chế lây lan, lưu ý theo dõi chặt chẽ cả đàn gà bệnh và khỏe mạnh. Nhằm kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường và có phương án kiểm soát nếu dịch bệnh lan rộng.
Để xác định mức độ nguy hiểm của virus, người chăn nuôi có thể thực hiện xét nghiệm phân lập virus từ mô hầu họng hoặc âm đạo của gà bệnh. Virus sau đó được cấy vào trứng gà có phôi SPF từ 9 đến 11 ngày tuổi để chẩn đoán nhóm độc lực. Nếu virus có độc lực mạnh, cần tiêu hủy ngay đàn gà nhiễm bệnh để tránh dịch bùng phát.
Trường hợp nhiễm độc lực nhẹ, có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc, theo dõi phù hợp. Đặc biệt, những con gà dưới 20 ngày tuổi chưa được tiêm vắc-xin nhưng đã nhiễm bệnh nên tiêu hủy sớm để ngăn chặn nguy cơ lây lan trên diện rộng.
Xem thêm: Bệnh Giun Sán Ở Gà – Những Điều Cần Biết Để Chăm Sóc Gia Cầm
Kết luận
Bệnh gà rù là mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu áp dụng đúng biện pháp phòng ngừa và điều trị. Việc tiêm phòng đầy đủ, duy trì vệ sinh chuồng trại và phát hiện bệnh sớm sẽ giúp hạn chế thiệt hại.
